Παράδοση και Μουσική


  

Κάθε Ελληνική τοπική φορεσιά είναι ένα σύνολο ενδυμάτων, που χαρακτηρίζει μία ομάδα ανθρώπων που ζουν μέσα στον ελληνικό χώρο. Λειτουργεί όπως κάθε ενδυμασία.
Ντύνει δηλαδή και στολίζει το κορμί και παρουσιάζει την όψη που επιθυμεί να δώσει εκείνος που τη φοράει στους τρίτους, παρέχοντας στον εαυτό του σιγουριά και άνεση.
Μέσα στη συντηρητική και αυστηρή κοινωνία του χωριού και της μικρής πόλης, η σιγουριά και η άνεση πετυχαίνονται με την ομοιομορφία που προσφέρει μία φορεσιά. Η φορεσιά βασίζεται στην παράδοση και στη συντηρητικότητα και διαφέρει ριζικά από τη μόδα που βασίζεται στην αλλαγή. Η συντηρητικότητα στη φορεσιά δημιουργεί απαγορευτικά ταμπού, αλλά και ταμπού που λειτουργούν δίνοντας μαζικές ιδιότητες σε ορισμένα της τμήματα (ποδιά, ζωνάρι, κεφαλόδεσμοι κ.α).
Ο χώρος της ενδυματολογίας στην περιοχή μας  παρουσιάζει μία εντυπωσιακή ποικιλομορφία. Οι ενδυματολογικές ιδιαιτερότητες της κάθε ενδυμασίας, διαφοροποιούν και τονίζουν το χαρακτήρα της κοινωνικής ομάδας από την οποία προέρχεται. ( Ανατολική Θράκη  , αλλά από 3-4 διαφορετικές περιοχές), (Ανατολική Ρωμυλία ). Η ενδυμασία ως ενδυματολογικό σύνολο, σε συνάρτηση με τη διακοσμητική αντίληψη των επί μέρους εξαρτημάτων της, που εκφράζεται μέσα από διαφορετικά υλικά, σχήματα και χρώματα, δίνουν την ιδιαίτερη αισθητική της κάθε ομάδας.



Η ανδρική ενδυμασία παρουσιάζει ενότητα ως προς τη μορφή της. Η ενδυμασία  της περιοχής μας , αποτελούσε ένδυμα κοινό, όπως κοινές ήταν άλλωστε οι συνθήκες και οι ασχολίες των ανθρώπων του τόπου. Έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τις γυναικείες φορεσιές, όπου τα τολμηρά χρώματα, η διακόσμηση και τα πολλά εξαρτήματα μπερδεύουν την κυρίως γραμμή τους.
Οι Χωριανοί  όλοι φορούν ποτούρια. Το ποτούρι είναι είδος ανοιχτού δηλαδή φαρδύ παντελονιού που φορέθηκε μόνο στη Θράκη και που ονοματολογικά χαρακτήριζε όλη τη Θρακιώτικη ανδρική ενδυμασία. ‘Ηταν φτιαγμένο από σαγιάκι, μάλλινο δίμιτο ύφασμα της νεροτριβής (είδος τσόχας), συνήθως καφέ χρώματος, για την καθημερινή ενδυμασία, μαύρου χρώματος για την επίσημη φορεσιά και ραβόταν από τους τερζήδες (ράφτες), που το γαϊτωναν με μαύρο γαϊτάνι στις άκρες. Το γαϊτωμα των ποτουριών ήταν ανάλογο με την περίσταση και την οικονομική κατάσταση του καθενός. Τα καλοκαιρινά ποτούρια ήταν από βαμβακερό γαλάζιο ύφασμα και ονομαζόταν «βρακιά».
H ανδρική ενδυμασία  αποτελείτο επίσης από το πουκάμισο το οποίο ήταν ή λευκό βαμβακερό κεντημένο στο λαιμό,την τραχηλιά και τα μανίκια ή σκουροζάλαζα ή καφετιά με λευκές ρίγες ή τετραγωνάκια για την δουλειά και είχαν συνήθως όρθιο γιακαδάκι και φαρδιά μανίκια. Πάνω από το πουκάμισο φορούσαν αμάνικα γιλέκα που ήταν από σαγιάκι και άλλα ήταν ανοιχτά και άλλα κλειστά ανάλογα με την περιοχή. Υπήρχαν και πανωφόρια κοντά μανικωτά γιλέκα που ήταν και αυτά από σαγιάκι μαύρο ή σκουρογάλαζο ή καφετί και λεγόταν τζαμαντάνι. Κόκκινο ήταν μόνο το τζαμαντάνι του γαμπρού στην περιοχή της Μακράς Γέφυρας (Ζαλούφι).
Τις κρύες όμως μέρες του χειμώνα φορούσαν τη γούνα, είδος παλτού σαγιακένιου, με γούνινη επένδυση εσωτερικά (προβιά). Το εξάρτημα αυτό χαρακτήριζε την οικονομική κατάσταση αυτού που το φορούσε. Οι πιο φτωχοί φορούσαν το «γιαμουρλούκι» (είδος μακριού παλτού) από γκρι σαγιάκι με κουκούλα.
Στα πόδια φορούσαν τσουράπια πλεκτά. Για κάθε μέρα είχαν λευκά κομμάτια από σαγιάκι, με τα οποία τύλιγαν τις κνήμες, τα λεγόμενα μπλιάλια ή ποδοπάνια και τα γουρουνοτσάρουχα ήβοϊδοτσάρουχα που τα κατασκεύαζαν οι ίδιοι και δένανε με τα τσαρουχόσχοινα σταυρωτά. Τις γιορτές φορούσαν τα κουντούρια ή γεμενιά παπούτσια που αγόραζαν. Τα αγοραστά υποδήματα δίνονταν κυρίως σαν δώρα γάμου και φορέθηκαν με τις Θρακιώτικες φορεσιές από τα τέλη του 19ουαιώνα κυρίως.
Η ανδρική ενδυμασία συμπληρωνόταν με το μακρύ μάλλινο δίμιτο ζωνάρι, κροσσωτό στις δύο στενές πλευρές, σε χρώμα μαύρο με λευκές ρίγες στο υφάδι ή κόκκινο με λευκές ρίγες για τους νέους και βυσσινί για τους μεγαλύτερους ή όπως στο Μ.Ζαλούφι κόκκινο για τους νέους, βυσσινί για τους μεσήλικες και μαύρο για τους ηλικιωμένους.
Χαρακτηριστικό γνώρισμα των ανδρικών ενδυμασιών της Θράκης είναι το κεφαλοκάλυμμα. Πρόκειται για ένα μαύρο ή σκουρογάλαζο ζωνάρι, μήκους περίπου 2 μέτρων, μάλλινο ή βαμβακερό, το οποίο τύλιγαν ολόγυρα στο κεφάλι, αφήνοντας να κρέμεται στην πλάτη η μία κροσσωτή άκρη. Το κάλυμμα αυτό λεγόταν σάλι ή σερβέτα και αντικαταστάθηκε από το καλπάκι, μαύρο βελούδινο ή αστρακάν καπέλο με δύο κουμπιά. Στο καλπάκι συνήθιζαν να σκαλώνουν ένα ρομβοειδές ή στρογγυλό χάντρινο κόσμημα.




Οι γυναικείες φορεσιές μοιάζει να έχουν φτιαχτεί για να εντυπωσιάσουν παρά για να αναδείξουν την ομορφιά του κορμιού. Αντίθετα λοιπόν με την ανδρική ενδυμασία η οποία παρουσιάζεται ως ένα ενιαίο, κοινό ένδυμα, η γυναικεία ενδυμασία  παρουσιάζει μεγάλες διαφοροποιήσεις μέσα στο χώρο. Τα γυναικεία ρούχα αποτελούσαν ένα κώδικα επικοινωνίας που δήλωναν την κοινωνική θέση ή την κοινωνική κατηγορία της γυναίκας. Το κάθε εξάρτημα, το χρώμα, η διακόσμηση, η μορφή του ενδύματος, όλα αποτελούσαν μηνύματα αναγνωριστικά που δήλωναν αδιάψευστα τη θέση της γυναίκας στην παραδοσιακή κοινωνία. Οι ελεύθερες είχαν ρούχα με ζωηρά χρώματα και πλούσια κεντίδια. Οι κορδέλες στολισμένες με πούλιες μόνο για τις ελεύθερες και τις νιόπαντρες, τα κόκκινα«σαλένια» ή «μπουχασένια» μόνο για τις νύφες, που θα τα φορούσαν 40 ημέρες μετά το γάμο. Ο κεφαλόδεσμος σεμνός για τις ηλικιωμένες, λουλουδιασμένες μαντίλες και σιργκούνια για τις ελεύθερες. Για τις νύφες λουλούδια και γκιρλάντες, καρφίτσες και τέλια πολλά. ‘Όλα την ημέρα του γάμου λαμπερά., πλούσια, καλορίζικα, σύμβολα και ευχές για τη νέα ζωή της γυναίκας και την εξασφάλιση της γονιμότητας.
Πριν να παρουσιάσουμε κατά περιοχή τις γυναικείες φορεσιές της Θράκης, θα πρέπει να πούμε λίγα λόγια για την ζωή της Θρακιώτισσας. Γενικά η ζωή της γυναίκας στην Θράκη ήταν δύσκολη. Την ημέρα δούλευε στο χωράφι και το βράδυ εκτός από τις δουλειές του σπιτιού έγραφε στον αργαλειό με την κλωστή τη ζωή της στο πανί, έφτιαχνε ρούχα με κεντίδια που ήταν μόνο με απλά χρώματα, άλλα ρούχα με χρώματα της χαράς, κεντημένα με δένδρα και πουλιά που πέταγαν και τα έβαζε στο υφαντό της. Κλαδιά και ρόδια καρπερά, μεταξένια, όλα πάνω στον τσεβρέ που η ίδια θα χάριζε στο παλικάρι που οι γονείς της διάλεξαν γι΄ αυτήν. Ρούχα που θα φορούσε τις σημαδιακές στιγμές της ζωής της (γέννηση – γάμος – θάνατος).
Και όταν η κούραση του καθημερινού μόχθου βάραινε τα βράδια που ύφαιναν ή ξεφλούδιζαν το καλαμπόκι, άρχιζαν τα τραγούδια, τα χωρατά, τα παραμύθια, για να μη πετρώσει η καρδιά και χαθεί η ελπίδα. Και όλη η ζωή τους αγάπες, καημοί, μεράκια, θάνατοι έβρισκε παρηγοριά στο τραγούδι.


Χορευτές  των  Προσκυνητών 
στην Εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε για την εκπομπή της ΕΤ3    ''Επιστροφη στο Χωριο''










Επειδή το χωριό μας  είναι στην συντριπτική του πλειοψηφία ΄΄Θρακιώτες΄΄ είτε από την ανατολική Θράκη είτε από την ανατολική Ρωμυλία χορεύονται οι θρακιώτικοι χοροί σε διάφορες παραλλαγές τους. Η παρακαταθήκη που εχουν αφήσει οι παλαιότεροι στο θέμα των χορών, είναι εξαιρετικά σημαντική,  σύμφωνα με τον ερευνητή-χοροδιδάσκαλο Δωρόπουλο Ευάγγελο, οι χοροί με τις παραλλαγές τους που παραμένουν σχεδόν αναλλοίωτοι είναι σε 3-4 χωριά του Νομού μας, μεταξύ αυτών και στο δικό μας.
Οι χοροί της Θράκης παρουσιάζονται πλούσιοι σε αριθμό και εντυπωσιακοί στο τρίπτυχο  Κίνηση - Λόγος - Μελωδία. Η ιδιάζουσα ακόμη συμμετρία κινήσεων του σώματος, σε συνδυασμό με συντονισμένα στην ίδια οξύτητα από τους χορευτές ζωηρά επιφωνήματα, είναι στοιχεία που προσδίδουν ξεχω
ριστά εντυπωσιακό χαρακτήρα στους θρακικούς χορούς.
Οι χοροί είναι κυκλικοί, αντικριστοί και μεικτοί και έχουν διάφορες ονομασίες, κυρίως από τον τρόπο ή από τις περιστάσεις που χορεύονται, από ιδιαίτερα τοπικά γεγονότα, από εναρκτήριους στίχους τραγουδιών που τους συνοδεύουν κλπ.





 
 Μ ο υ σ ι κ ά     ό ρ γ α ν α    -    Ο ρ γ α ν ο π α ί κ τ ε ς

Κυρίαρχο  όργανα στην Θράκη και στο χωριό μας  είναι η Γκάιντα , το Ούτι το Τουμπελέκι,
και η Θρακική Λύρα:
Η Γκάιντα : κατασκευάζεται  , από δέρματα  συνήθως κατσίκας ή, σπανιότερα, προβάτου
(λόγω καλής ποιότητας και ανθεκτικότητας).
Το παίξιμο της γκάιντας είναι μοναδικό, και  ο γκαϊντατζής αποδίδει μια ιδιαίτερη  μελωδία.
Η γκάιντα παίζεται μόνη της ή μαζί και με άλλα όργανα.
Παλαιότερα ήταν το μοναδικό και κυρίαρχο όργανο σε γάμους γιορτές, πανηγύρια και σε κάθε
άλλη διασκέδαση.
Αξίζει ιδιαίτερη Αναφορά στους 2 από τους μεγαλύτερους  οργανοπαίκτες
 της Θράκης ¨¨Γκαιντατζήδες¨¨ που ήταν  γέννημα θρέμμα του χωριού Προσκυνητές που
σήμερα βέβαια δεν ζουν αλλά έχουν αφήσει μεγάλη παρακαταθήκη σε νεότερους
αλλά και στις αναμνήσεις και στην καρδιά μας.
Πρόκειται για τον  Μπάρμπα Γιάννη τον  Ουζουνάκη Ιωάννη  γνήσιος γκαιντατζής  από την  ιδιαίτερη του πατρίδα  του το ''Μικρό Μπογιαλίκι'' .

O  Μπάρμπα  Γιάννης  Ουζουνάκης  ήταν ο  πιο  γνήσιος  εκφραστής της Γκάιντας .








 Χορευτικό τμήμα  Προσκυνητών  1964 - 65

Διακρίνονται  : Γκαιτατζής ο Μπάρμπα Γιάννης Ουζουνάκης   , 1ος  Χορευτής Τασακλάκης Μιχαήλ .4η η Κυρία Χρυσούλα Κωστενίδου( Χρυσούλα του Λαμπράκη), 5ος  Λαλάκης Ιωάννης ( Γιάννης  Ντόσκιας).                                                                        

Ο Παπαβασιλείου Στέφανος  που υπήρξε και μαθητής και γαμπρός του Μπάρμπα Γιάννη του Ουζουνάκη  που  γεννήθηκε στους προσκυνητές .















O Μπάρμπα-Στέφανος στα νιάτα του ως Στρατιώτης με το Ακορντεόν του .


O  Μπάρμπα Στέφανος  Παπαβασιλείου ήταν και εκπληκτικός οργανοπαίκτης στο Ακορντεόν ,που πρόσφερε πολλές μουσικές χαρές στο χωριό!

O Μπάρμπα-Στέφανος στα νιάτα του με το Ακορντεόν του , σε κάποιον γάμο (χαρά)



Ο Μπάρμπα  Στέφανος ‘’επί το έργον’’  με την Γκάιντα του.































Ο Μπάρμπα –Στέφανος σε εκδηλώσεις στις Φέρρες του Έβρου  με την ‘’Γκάιντα’’ του !!!!!




































Στην παρακάτω φώτο διακρίνετε ο Τασακλάκης  Αθανάσιος ο ΄΄Κλαριντζής΄΄.













Η  Ανατολική  Θράκη χρησιμοποιούσε  και  χρησιμοποιεί:  κατά  βάση,  βυζαντινά  όργανα,  όπως
Κανονάκι
. Χορδόφωνο  όργανο  της  ελληνικής  βυζαντινής παραδοσιακής  μουσικής.


Ούτι. Χορδόφωνο   όργανο δημοφιλές  στους  ανατολικούς  λαούς.  Η  ονομασία  του  προέρχεται
από  το αραβικό al  oud = ξύλο.  Στο  ΄΄μπράτσο’’  του  δεν  έχει τάστα.             

             






























Πολίτικη  λύρα. Χορδόφωνο όργανο  σε σχήμα  αχλαδιού. 
Παίζεται  με  δοξάρι,

Κρουστά ( Μάσα  ή  Μάσια).

































Κρουστά  
Νταιρές.



Κρουστά  
Τουμπερλέκι.


































Κρουστά 
 Νταούλι



























Η  Βόρεια  Θράκη  χρησιμοποιεί:
Θρακιώτικη  λύρα.

Γκάιντα.  Αερόφωνο  πνευστό  όργανο. Αποτελείται  από  έναν  ασκό  και  έναν  ή περισσότερους  αυλούς.


































.Φλογέρα    
































Καβάλ (καβάλι).   Ξύλινη  φλογέρα  με  μεγάλο μήκο.


























Η  Δυτική  Θράκη χρησιμοποιεί:

Κλαρίνο, 


































Ούτι  και  συνοδευτικά  επιλεκτικά  όργανα   και  των  δύο  άλλων  διαμερισμάτων.
Εκτός  από  τα  βασικά  αυτά  όργανα  χρησιμοποιούνται  σε  ορισμένες  περιπτώσεις  και:

































Ζουρνάς, ( πνευστό όργανο  που  μοιάζει με  το  κλαρίνο  ή  τον  αυλό).
Λαούτο ή  Λαγούτο, από  τα  παλαιότερα  έγχορδα  μουσικά  όργανα  που  μοιάζει  με  το  Ούτι 
 αλλά  έχει  τάστα.
Αυτή  η  μεγάλη ποικιλία  των  ήχων,  ο  πλούτος ,  των  ρυθμών  και  των  μουσικών  οργάνων, 
μαρτυρεί  ότι  η  Θρακιώτικη  μουσική  έλκει  και  αυτή  την  καταγωγή  της,  όπως  και  η όλη 
εν  γένει  ελληνική  παραδοσιακή  μουσική,  βυζαντινή  και  λαϊκή - δημοτική,  από  την  αρχαία 
ελληνική  μουσική..
Ταυτόχρονα  νέοι  μουσικοί  και  ερμηνευτές,  αλλά  και  πολλοί  σύλλογοι  και  σωματεία  έγιναν 
 εστίες  διάδοσης  της  Θρακιώτικης  μουσικής  με  αποτέλεσμα  σήμερα  σε  όλες  τις  γωνιές
  της  Ελλάδας  να  ακούγονται  τα  ωραιότατα  Θρακιώτικα  τραγούδια.



Όλα αυτά τα χρόνια που έχουν εκλείψει οι μεγάλοι μας οργανοπαίκτες  ο  Νεκτάριος Λαλάκης  































γνήσιο τέκνο του χωριού ,προσπάθησε να αναπληρώσει το κενό τους με την σύγχρονη 
τεχνολογία του ‘’Αρμόνιου’’.
Μια μικρή  αχτίδα φωτός ξεπροβάλει τελευταία στα παραδοσιακά όργανα 
 με την ενασχόληση με την ‘’Γκάιντα’’ από τον Νίκο Δραγωγιάκη , σε ερασιτεχνικό  βέβαια  επίπεδο.




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου